پارگی و آسیب عصب پا چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟

علائم آسیب عصبی ممکن است بسته به محل، نوع و شدت صدمه متفاوت باشد اما معمولاً ترکیبی از علائم حسی و حرکتی شامل می‌شود.

علائم حسی

بی‌حسی کامل یا نسبی در بخش‌هایی از پا (مانند کف یا پشت پا) که ممکن است با احساس کرختی یا عدم درک دما و لمس همراه باشد.
احساس مورمور، گزگز یا برق‌گرفتگی که به‌صورت مداوم یا متناوب در ساق، مچ یا انگشتان پا بروز می‌کند و می‌تواند هنگام استراحت یا حتی لمس جزئی تشدید شود.
دردهای تیرکشنده، سوزشی یا شوک ‌مانند که ممکن است از باسن تا ساق یا انگشتان گسترش یابد (شایع در آسیب عصب سیاتیک) و در برخی بیماران به‌ویژه در شب شدت می‌گیرد.
کاهش یا از بین رفتن حس عمقی که باعث می‌شود فرد موقعیت دقیق پای خود را احساس نکند.

این علائم معمولاً در امتداد مسیر عصب آسیب‌دیده احساس می‌شوند و شدت آن‌ها می‌تواند از خفیف تا ناتوان‌کننده متغیر باشد.

علائم حرکتی

ضعف عضلانی یا کاهش توان حرکتی به‌صورت ناتوانی در بالا آوردن پا، خم کردن انگشتان یا ایستادن روی پنجه که ممکن است به‌صورت کاهش کنترل حرکتی یا سفتی عضلات احساس شود.
افتادگی مچ پا که در آن فرد هنگام راه رفتن نمی‌تواند جلوی پا را بالا بیاورد و پای او به زمین کشیده می‌شود.
اختلال در تعادل و راه رفتن که ممکن است باعث زمین خوردن‌های مکرر شود.
کاهش قدرت عضلانی تدریجی و احساس خستگی زودرس در ساق یا کف پا در فعالیت‌های روزمره
در موارد شدیدتر فلج کامل یا جزئی پا و از بین رفتن کامل حس لمس و درد

این علائم نشان می‌دهند که ارتباط بین مغز و عضلات از طریق عصب دچار اختلال شده و انتقال پیام‌های حرکتی به‌درستی انجام نمی‌شود.
اگر ناگهان دچار بی‌حسی گسترده، ضعف شدید، ناتوانی در حرکت دادن پا یا بی‌اختیاری ادرار و مدفوع شدید باید بلافاصله به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشانه آسیب جدی یا فشردگی شدید عصب باشند. در چنین شرایطی مراجعه به دکتر عادل کیومرثی فوق تخصص جراح اعصاب محیطی در رشت می‌تواند در تشخیص و درمان سریع بسیار مؤثر باشد.

عصب‌های پا ممکن است بر اثر عوامل مختلفی دچار صدمه شوند. این آسیب‌ها می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند و بسته به علت زمینه‌ای، نشانه‌ها و شدت آن‌ها متفاوت است. مهم‌ترین دلایل عبارت‌اند از:
آسیب‌های فیزیکی (تروما): مانند تصادف، سقوط، شکستگی استخوان ساق یا لگن، ضربه شدید یا بریدگی عمیق که می‌تواند عصب را مستقیماً آسیب بزند.
فشار مزمن روی عصب: ناشی از نشستن طولانی، ایستادن طولانی مدت، استفاده از کفش تنگ یا گچ‌گیری طولانی مدت که می‌تواند جریان خون و عملکرد عصب را مختل کند.
دیابت (نوروپاتی دیابتی): یکی از شایع‌ترین علل آسیب عصبی در پا است که به‌دلیل اختلال در جریان خون و آسیب به فیبرهای عصبی ایجاد می‌شود.
جراحی یا تزریق اشتباه: در برخی جراحی‌ها یا تزریقات دارویی عصب‌ها ممکن است به‌طور تصادفی دچار آسیب شوند و باعث ضعف یا بی‌حسی شوند.
عفونت‌ها یا بیماری‌های التهابی: مانند سندرم گیلن‌باره، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا نوروپاتی‌های التهابی که می‌توانند عملکرد عصب را مختل کنند.
تومور، کیست عصبی یا رشد غیرطبیعی بافت: می‌تواند موجب فشار طولانی‌مدت بر عصب شود و به تدریج باعث علائم حسی و حرکتی شود.

تشخیص آسیب عصب نیازمند ارزیابی بالینی دقیق و انجام تست‌های تخصصی است. پزشک برای تعیین شدت و محل دقیق آسیب معمولاً از مجموعه‌ای از روش‌های تشخیصی استفاده می‌کند:
معاینه فیزیکی و عصبی: برای بررسی دقیق قدرت عضلانی، رفلکس‌های تاندونی، هماهنگی حرکتی، تعادل و واکنش‌های حسی به لمس درد و دما که این معاینه کمک می‌کند تا محل احتمالی آسیب عصب و شدت اختلال عملکرد حرکتی و حسی مشخص شود.
الکترومیوگرافی (EMG) و نوار عصب (NCV): اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات و سرعت انتقال سیگنال‌های عصبی برای تشخیص محل دقیق آسیب، شدت آن و بررسی توانایی عصب در هدایت پیام‌های حرکتی و حسی
MRI عصبی و سونوگرافی تخصصی: بررسی دقیق ساختار و مسیر عصب، شناسایی پارگی، فشردگی، التهاب یا آسیب‌های بافتی اطراف عصب. این تست‌ها به تفکیک بین آسیب‌های فیزیکی، فشار مزمن یا تغییرات ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای کمک می‌کنند.
آزمایش خون و بررسی‌های تکمیلی: شامل کنترل قند خون، سطح ویتامین‌ها، شاخص‌های التهابی و سایر عوامل زمینه‌ای که می‌توانند در آسیب عصبی نقش داشته باشند. این ارزیابی به تشخیص علت‌های سیستمیک و پیشگیری از پیشرفت آسیب کمک می‌کند.
تست‌های اضافی در موارد خاص: مانند ارزیابی جریان خون محیطی، اسکن‌های رادیوگرافی یا تصویربرداری با کنتراست برای بررسی عروق و بافت‌های اطراف عصب در صورت نیاز

روش درمان بسته به شدت، نوع آسیب و محل دقیق عصب متفاوت است و شامل ترکیبی از مراقبت‌های غیرجراحی و جراحی می‌باشد.

درمان‌های غیرجراحی

استراحت و اجتناب از فشار مستقیم روی پا و نواحی آسیب‌دیده
فیزیوتراپی منظم برای بازگرداندن قدرت، انعطاف‌پذیری و تعادل عضلات
داروهای ضدالتهاب و مسکن یا داروهای عصبی
استفاده از بریس، کفش طبی یا وسایل حمایتی دیگر برای محافظت از پا و کاهش فشار بر عصب
تمرینات تقویتی و حرکتی اختصاصی تحت نظر فیزیوتراپیست برای بازسازی عملکرد حرکتی و جلوگیری از تحلیل عضلانی
اصلاح سبک زندگی شامل جلوگیری از نشستن یا ایستادن طولانی مدت، حفظ وزن سالم و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت

درمان جراحی

اگر عصب به‌طور کامل پاره شده و تحت فشار شدید باشد یا درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.
ترمیم عصب: بازسازی اتصال عصب پاره شده یا آسیب‌دیده با تکنیک‌های جراحی دقیق برای بازگرداندن حداکثر عملکرد حرکتی و حسی
پیوند عصب: در صورت تخریب یا از بین رفتن بخشی از عصب؛ استفاده از تکه‌ای از عصب خود بدن یا بافت پیوندی برای بازسازی مسیر و ایجاد پیوند مناسب بین دو بخش عصبی
آزادسازی عصب: کاهش فشار و فشردگی روی عصب با برداشتن بافت‌های اطراف، عضلات یا ساختارهای فشرده‌کننده به منظور بهبود جریان خون و عملکرد عصبی و کاهش درد و ضعف عضلانی

آسیب یا پارگی عصب پا می‌تواند ناشی از فشار، ضربه یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد و تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد. تشخیص سریع و اقدام به موقع همراه با درمان‌های تخصصی و برنامه فیزیوتراپی منظم نقش اساسی در بازگرداندن عملکرد پا و کاهش عوارض دارد. برای حفظ سلامت عصبی و پیشگیری از مشکلات جدی در صورت مشاهده بی‌حسی، ضعف یا درد مداوم در پا حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا راهنمایی کامل و درمان دقیق دریافت کنید.
دکتر عادل کیومرثی بهترین جراح مغز و اعصاب در رشت با تشخیص دقیق و استفاده از جدیدترین روش‌های درمانی و جراحی به بیماران مبتلا به آسیب یا پارگی عصب پا کمک می‌کند تا از درد رهایی یابند و توان حرکتی خود را دوباره به دست آورند. برای دریافت نوبت کافی است از دکمه دریافت نوبت استفاده کنید یا با شماره 09023224747 تماس بگیرید.

منابع
my.clevelandclinic
mayoclinic.org