آیا سیاتیک می تواند مزمن شود و چگونه باید آن را درمان کرد؟

آیا سیاتیک می‌تواند به صورت مزمن ادامه داشته باشد؟ روش های درمان
تیم محتوای ایران نوبت
1404/04/10

آیا امکان مزمن شدن درد سیاتیک وجود دارد؟

آیا امکان مزمن شدن درد سیاتیک وجود دارد؟
سیاتیک در برخی بیماران ممکن است از یک درد موقت به یک وضعیت مزمن و پایدار تبدیل شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که عامل فشار یا تحریک بر عصب به‌طور کامل برطرف نشود یا درمان به‌درستی دنبال نگردد. در چنین شرایطی، درد ممکن است برای هفته‌ها یا حتی ماه‌ها ادامه داشته باشد و به اختلالی ناتوان‌کننده با تأثیر بر فعالیت‌های روزمره تبدیل شود. مزمن شدن درد معمولاً نتیجه مجموعه‌ای از اختلالات ساختاری، عضلانی یا التهابی در ناحیه ستون فقرات و لگن است که به‌صورت تدریجی یا مداوم باعث فشردگی یا التهاب عصب می‌شوند و مانع ترمیم طبیعی آن می‌گردند. در ادامه به شایع‌ترین عوامل می پردازیم.

فتق دیسک بین‌مهره‌ای

یکی از شایع‌ترین دلایل درد مزمن است. در این وضعیت، بخش ژلاتینی مرکزی دیسک به بیرون رانده شده و به ریشه‌های عصبی مجاور فشار وارد می‌کند. این فشار مزمن باعث درد، التهاب و در مواردی آسیب دائمی به عصب می‌شود.

تنگی کانال نخاعی

کاهش فضای داخلی کانال نخاعی، که ممکن است به دلیل افزایش سن، آرتروز یا ضخیم شدن رباط‌ها ایجاد شود، موجب فشردگی ریشه‌های عصبی می‌گردد. این وضعیت اغلب در افراد بالای ۵۰ سال دیده می‌شود و می‌تواند به درد پای مداوم و ضعف عضلانی منجر شود.

سندرم پیریفورمیس

عضله پیریفورمیس که در عمق باسن قرار دارد، در برخی افراد عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می‌دهد. این وضعیت می‌تواند ناشی از اسپاسم عضله، آسیب‌های ورزشی یا نشستن‌های طولانی‌مدت باشد و باعث درد تیرکشنده در ناحیه باسن و ران شود.

اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره)

زمانی اتفاق می‌افتد که یک مهره از موقعیت طبیعی خود به جلو بلغزد و به اعصاب اطراف فشار وارد کند. این حالت معمولاً به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی یا آسیب‌های ناشی از ضربه یا حرکات تکراری ایجاد می‌شود.

کیست‌ها یا تومورهای ستون فقرات

رشد غیرطبیعی توده‌هایی در اطراف نخاع یا ریشه‌های عصبی می‌تواند مسیر عصب را مسدود کرده یا به آن فشار وارد کند و منجر به علائم مزمن شود.

التهاب مزمن یا چسبندگی‌های ناشی از جراحی قبلی

پس از برخی جراحی‌های ستون فقرات، بافت اسکار (جوشگاه) یا چسبندگی می‌تواند باعث تحریک مداوم عصب شود. همچنین، بیماری‌های التهابی مزمن مانند آرتریت روماتوئید نیز ممکن است به درگیری سیاتیک منجر شوند.

در صورت بروز چنین علائمی، ارزیابی دقیق و درمان هدفمند توسط متخصصی باتجربه مانند دکتر عادل کیومرثی بهترین فوق تخصص ستون فقرات در لاهیجان می‌تواند از پیشرفت درد جلوگیری کرده و مسیر بهبودی را تسریع کند.

علائم و نشانه‌های بالینی درد عصبی

علائم و نشانه‌های بالینی درد عصبی
درد این بیماری معمولاً از ناحیه پایین کمر آغاز شده و به‌صورت یک خط عصبی از باسن عبور کرده و به ران، ساق و حتی کف پا کشیده می‌شود. شدت و ماهیت درد می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و از درد خفیف تا درد شدید و ناتوان‌کننده متغیر است. این درد معمولاً فقط در یک سمت بدن ظاهر می‌شود، اما در موارد شدید ممکن است هر دو پا را نیز درگیر کند.
از جمله علائم رایج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درد تیز، تیرکشنده یا سوزشی که از کمر به سمت پا کشیده می‌شود و هنگام نشستن، برخاستن، ایستادن طولانی یا خم شدن تشدید می‌گردد.
بی‌حسی، مورمور شدن یا احساس سوزن‌سوزن شدن در ناحیه باسن، ران، پشت ساق یا کف پا
ضعف عضلانی در پا، به‌ویژه هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا بالا رفتن از پله
مشکل در راه رفتن یا حفظ تعادل، گاهی اوقات تا حد لنگیدن
درد شبانه یا احساس ناآرامی در پا هنگام خواب که باعث اختلال در خواب می‌شود.
کاهش انعطاف‌پذیری کمر و سفتی عضلات مجاور درگیر

روش‌های درمانی برای کنترل و بهبود درد

درمان بستگی مستقیم به شدت علائم، مدت‌زمان درگیری، علت زمینه‌ای و تأثیر آن بر فعالیت‌های روزانه دارد. در بسیاری از بیماران، درمان‌های محافظه‌کارانه مؤثر واقع می‌شوند، اما در برخی موارد، رویکردهای تهاجمی‌تری مانند جراحی ضروری خواهد بود. در ادامه، درمان‌ها را به سه گروه اصلی تقسیم می‌کنیم:

درمان‌های غیرجراحی

این دسته از درمان‌ها معمولاً خط اول مدیریت بیماری هستند:
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا سلکوکسیب به‌منظور کاهش التهاب و درد
شل‌کننده‌های عضلانی: مانند متوکاربامول یا باکلوفن برای کاهش اسپاسم عضلات پشتی و گلوتئال. این داروها زمانی مفید هستند که اسپاسم عضلات اطراف عصب باعث تشدید درد شده باشد و معمولاً در مراحل حاد یا نیمه‌حاد مصرف می‌شوند.
تزریق استروئید اپیدورال: به‌صورت دوره‌ای در فضای اطراف نخاع که به کاهش التهاب و تسکین درد شدید کمک می‌کند. این تزریقات اغلب در بیمارانی انجام می‌شود که به درمان‌های خوراکی پاسخ مناسبی نداده‌اند و باید تحت تصویربرداری هدایت‌شده فلوروسکوپی یا (MRI) صورت گیرد.
فیزیوتراپی تخصصی: شامل تمرینات کششی برای عصب سیاتیک، تمرینات تقویتی برای عضلات مرکزی و روش‌های درمانی مانند TENS یا لیزردرمانی.
درمان‌های حرارتی و سرمایی: کمپرس گرم برای افزایش جریان خون، شل کردن عضلات و کاهش خشکی بافت‌ها استفاده می‌شود، در حالی که کمپرس سرد به کنترل التهاب و کاهش دردهای حاد پس از فعالیت بدنی یا شروع ناگهانی درد کمک می‌کند.
کشش ستون فقرات: با دستگاه‌های خاص انجام می‌شود و برای کاهش فشار دیسک‌های بین‌مهره‌ای کاربرد دارد. این روش در برخی بیماران می‌تواند باعث بهبود گردش مایع دیسکی و کاهش تماس بین دیسک آسیب‌دیده و ریشه عصبی شود و معمولاً در ترکیب با تمرین‌درمانی انجام می‌شود.
روش‌های درمانی برای کنترل و بهبود درد

درمان‌های مکمل و جایگزین

این درمان‌ها ممکن است در کنار درمان‌های اصلی یا در بیمارانی که تمایلی به درمان‌های دارویی ندارند، مورد استفاده قرار گیرند. این رویکردها در صورت استفاده صحیح و تحت نظر متخصصان واجد صلاحیت، می‌توانند مکمل مؤثری برای درمان‌های مرسوم باشند:
ماساژ درمانی: با تمرکز بر آزادسازی نقاط ماشه‌ای و بهبود جریان خون به بافت‌های درگیر، همچنین می‌تواند سفتی عضلات گلوتئال و پشت را کاهش داده و از اسپاسم‌های ثانویه جلوگیری کند.
کایروپراکتیک: برای تنظیم دستی مفاصل و مهره‌ها که ممکن است به رفع فشار عصب کمک کند. این روش برای اصلاح انحرافات کوچک ستون فقرات و بهبود دامنه حرکتی مفاصل به‌کار می‌رود.
یوگا، پیلاتس و حرکات کششی ملایم: برای بهبود وضعیت بدنی، افزایش انعطاف‌پذیری ستون فقرات و تقویت عضلات نگهدارنده، این تمرینات همچنین باعث اصلاح الگوهای حرکتی نامناسب می‌شوند.
آب درمانی: برای کاهش فشار وزن بدن بر ستون فقرات در محیطی کم‌فشار مؤثر هستند. این تمرینات به‌ویژه برای افرادی که در خشکی دچار محدودیت حرکتی یا درد زیاد هستند توصیه می‌شود و به تقویت عضلات و افزایش تحمل فیزیکی بدن کمک می‌کند.

جراحی

در مواردی که علائم بیمار به‌رغم چند ماه درمان محافظه‌کارانه (شامل دارو، فیزیوتراپی، تزریقات و اصلاح سبک زندگی) ادامه یابد یا بیمار دچار علائم هشداردهنده‌ای نظیر بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، ضعف پیشرونده عضلات پا یا کاهش شدید حس لمس در اندام‌های تحتانی شود، انجام جراحی ضروری تلقی می‌شود. هدف اصلی جراحی، برداشتن عامل فشار از روی عصب سیاتیک و جلوگیری از آسیب دائمی به بافت عصبی است. نوع جراحی بسته به علت زمینه‌ای (مانند فتق دیسک، تنگی کانال یا لغزش مهره) و شرایط فیزیولوژیک بیمار تعیین می‌شود.
رایج‌ترین روش‌های جراحی شامل موارد زیر است:
دیسککتومی: در این روش، بخش بیرون‌زده یا آسیب‌دیده دیسک بین‌مهره‌ای که به ریشه عصب فشار وارد کرده است برداشته می‌شود. این عمل می‌تواند به‌صورت باز یا با تکنیک‌های کم‌تهاجمی انجام شود و معمولاً در بیمارانی که دچار فتق دیسک هستند به‌کار می‌رود.
لامینکتومی: این جراحی برای بیمارانی انجام می‌شود که به دلیل تنگی کانال نخاعی دچار فشردگی عصب شده‌اند. در این روش، بخشی از استخوان لامینا (سقف مهره) و گاهی اوقات رباط‌های ضخیم‌شده برداشته می‌شود تا فضای بیشتری برای عبور عصب ایجاد گردد.
فیوژن مهره‌ای: برای تثبیت ستون فقرات در بیمارانی که دچار ناپایداری مهره‌ای، اسپوندیلولیستزیس یا آسیب‌های شدید هستند، دو یا چند مهره مجاور به یکدیگر متصل و ثابت می‌شوند. این کار با استفاده از پیچ، میله و گاهی پیوند استخوانی انجام می‌شود.
میکروسرجری یا جراحی با کم‌ترین تهاجم(MIS): این نوع جراحی با برش‌های بسیار کوچک و ابزارهای دقیق انجام می‌شود. به‌دلیل آسیب کمتر به عضلات و بافت‌های اطراف، دوران نقاهت کوتاه‌تر و خطر عوارض جانبی کمتر است. این روش برای بیمارانی که واجد شرایط آن باشند (مانند فتق‌های کوچک یا تنگی‌های موضعی) بسیار مناسب است.

تغییر سبک زندگی و پیشگیری

تغییر سبک زندگی و پیشگیری
برای پیشگیری از عود مجدد یا مزمن شدن آن، رعایت مجموعه‌ای از اقدامات اصلاحی در سبک زندگی بسیار حائز اهمیت است. این اقدامات نه تنها به کاهش فشارهای فیزیکی بر ستون فقرات کمک می‌کنند بلکه می‌توانند از بروز مجدد علائم جلوگیری کرده و عملکرد روزانه بیمار را بهبود ببخشند. موارد زیر از مهم‌ترین توصیه‌ها به‌شمار می‌آیند:

حفظ وزن مناسب بدن

اضافه‌وزن به‌ویژه در ناحیه شکم موجب افزایش فشار بر دیسک‌های بین‌مهره‌ای و در نتیجه تحریک عصب سیاتیک می‌شود.
کاهش وزن با رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم به حفظ سلامت ستون فقرات کمک می‌کند.

ورزش منظم

تمریناتی که عضلات مرکزی (شکم، کمر و لگن) را تقویت می‌کنند نقش مهمی در تثبیت ستون فقرات و پیشگیری از آسیب مجدد دارند.
تمرینات ملایمی مانند پیاده‌روی، شنا، یوگا و پیلاتس از جمله فعالیت‌های مفید هستند.

اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت

فعالیت‌های نشسته بدون وقفه می‌توانند موجب فشردگی دیسک و تشدید علائم شوند. توصیه می‌شود هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه از جای خود بلند شده و حرکات کششی انجام شود.
برای ایستادن طولانی نیز باید از کفش مناسب، پشتیبانی کف و سطح کار در ارتفاع مناسب استفاده کرد.

بلند کردن صحیح اجسام

استفاده از تکنیک صحیح در بلند کردن اشیاء از زمین بسیار مهم است. باید با خم کردن زانوها و حفظ کمر صاف، فشار را به عضلات پا منتقل کرد و از چرخش ناگهانی کمر پرهیز نمود.

ترک سیگار

نیکوتین باعث کاهش گردش خون به دیسک‌های بین‌مهره‌ای شده و ترمیم بافت‌ها را کند می‌کند. سیگار همچنین خطر تحلیل دیسک و دردهای مزمن را افزایش می‌دهد.

وضعیت بدنی صحیح هنگام نشستن و خوابیدن

استفاده از صندلی ارگونومیک، قرار دادن بالشتک کمری و تنظیم صفحه نمایش کامپیوتر در ارتفاع مناسب در محیط کار، و همچنین خوابیدن روی تشک‌های طبی با قرار دادن بالش زیر زانو (در حالت طاق‌باز) می‌تواند فشار روی عصب را کاهش دهد.
تغییر سبک زندگی و پیشگیری

کلام پایانی

اگرچه درد مزمن ممکن است روند زندگی را با اختلالاتی همراه کند، اما در صورتی که این بیماری به‌موقع تشخیص داده شود و برنامه درمانی منسجم و اصولی برای آن در نظر گرفته شود، کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی کاملاً امکان‌پذیر است. تداوم در درمان، پایبندی به برنامه‌های توان‌بخشی، رعایت اصول حرکتی صحیح و اصلاح سبک زندگی، عواملی تعیین‌کننده در بهبود و جلوگیری از عود مجدد این عارضه هستند.
دکتر عادل کیومرثی، با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های جراحی و سال‌ها تجربه در درمان عصب سیاتیک، راهکارهایی مؤثر برای تسکین درد و بازیابی عملکرد بیماران ارائه می‌دهد. هر برنامه درمانی در این مرکز به‌صورت شخصی‌سازی‌شده و دقیق مطابق با شرایط خاص هر فرد طراحی می‌شود تا بهترین نتایج حاصل گردد. برای دریافت مشاوره تخصصی یا رزرو نوبت، با شماره 09023224747 تماس بگیرید یا روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید.

منابع
my.clevelandclinic
spine-health

اگر درد بیش از چند هفته ادامه یابد، همراه با بی‌حسی، ضعف پا یا اختلال در کنترل ادرار باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

نه همیشه، ممکن است سیاتیک بدون کمردرد ظاهر شود، مخصوصاً اگر منبع فشار فقط در ناحیه پایینی کمر باشد.

فیزیوتراپی با کاهش التهاب، افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمر و لگن به کاهش فشار روی عصب کمک می‌کند.

لیست نظرات

حسین جابری

۳ سال انواع درمان رو امتحان کردم. همه‌چی جز جراحی. وقتی پیش شما اومدم، آخرین امیدم بودین. الان که بعد از ۴ ماه، کاملاً نرمالم، فقط یه جمله دارم: ممنونم که کاری کردین دوباره به پزشکی اعتماد کنم.

اقدس پورعلی

قبل از عمل حتی نمی‌تونستم کف پامو زمین بذارم. الان راحت پیاده‌روی می‌رم و برگشتم به روال زندگی‌م. واقعاً از دکتر عزیزم سپاسگزارم بابت این معجزه

معصومه تاسیان

من خیلی می‌ترسیدم از عمل، مخصوصاً چون اطرافیانم می‌گفتن خوب نمی‌شی! ولی الان می‌گم کاش زودتر انجام داده بودم. اقای دکتر بی نظیرن واقعا


دکتر عادل کیومرثی - بهترین جراح مغز و اعصاب در رشت