عوارض انحراف ستون فقرات در سالمندان و بهترین روش‌های درمان آن

انتخاب روش درمانی به شدت انحراف، علائم بیمار و وضعیت عمومی سلامت فرد بستگی دارد. از آنجا که اسکولیوز در سنین بالا معمولاً با سایر بیماری‌های مزمن همراه است، انتخاب روش درمان نیازمند بررسی دقیق و چندجانبه از سوی تیم پزشکی می‌باشد. همچنین باید توجه داشت که اهداف درمانی در سالمندان اغلب شامل کاهش درد، افزایش تحرک، پیشگیری از پیشرفت انحراف و ارتقاء کیفیت زندگی است. در نتیجه، ملاحظات جسمی، روانی و اجتماعی بیمار در طراحی طرح درمان اهمیت ویژه‌ای دارد.

درمان‌های غیرجراحی

فیزیوتراپی: تمرینات اصلاحی برای تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری، بهبود تعادل و کاهش درد انجام می شود و این تمرینات باید تحت نظر متخصص طراحی و اجرا شوند.
دارودرمانی: استفاده از مسکن‌ها مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برای کنترل درد و در برخی موارد داروهای شل‌کننده عضلانی یا حتی داروهای ضدافسردگی برای کنترل درد مزمن و بهبود کیفیت خواب توصیه می شود.
بریس یا کمربند طبی: در موارد خاص، به‌ویژه زمانی که بیمار دچار ضعف عضلانی یا ناپایداری مهره‌ای باشد، استفاده از بریس می‌تواند به کاهش درد و تثبیت وضعیت کمک کند.
طب سوزنی و ماساژ درمانی: این روش‌ها می‌توانند به کاهش اسپاسم‌های عضلانی، افزایش جریان خون موضعی و ایجاد آرامش ذهنی کمک کنند و در کنار درمان‌های اصلی مورد استفاده قرار گیرند.
تمرینات تنفسی و تکنیک‌های اصلاح وضعیت بدن: در بیماران مبتلا به انحنای قفسه سینه، تمرینات تنفسی خاص برای حفظ ظرفیت ریوی و جلوگیری از پیشرفت عوارض تنفسی مفید است.

درمان جراحی

در موارد شدید یا زمانی که درمان‌های محافظه‌کارانه پاسخگو نباشند، ممکن است جراحی لازم باشد. در چنین مواردی، ارزیابی تخصصی توسط جراحان خبره مانند دکتر عادل کیومرثی فوق تخصص ستون فقرات در لاهیجان نقش مهمی در موفقیت درمان و جلوگیری از عوارض احتمالی ایفا می‌کند.
همچنین تصمیم برای جراحی باید با در نظر گرفتن خطرات احتمالی بیهوشی، مدت زمان بهبودی و شرایط عمومی بیمار گرفته شود.
جراحی فیوژن مهره‌ها: در این روش، دو یا چند مهره به هم متصل می‌شوند تا انحراف اصلاح و حرکت‌های غیرطبیعی مهار شود. ممکن است از پیچ، میله و پلاک نیز برای تثبیت استفاده شود.
کایفوپلاستی یا ورتبروپلاستی (تزریق سیمان به مهره‌های شکسته): در صورت وجود شکستگی‌های فشاری دردناک ناشی از پوکی استخوان، این روش‌ها می‌توانند به تسکین درد، بازسازی ارتفاع مهره و پیشگیری از بدتر شدن انحراف کمک کنند.
استفاده از تکنیک‌های کم‌تهاجمی: در برخی موارد خاص، از روش‌های نوین جراحی با برش‌های کوچک‌تر و آسیب کمتر به بافت‌ها استفاده می‌شود که برای سالمندان مناسب‌تر هستند و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارند.

درد مزمن کمر یا گردن

درد ناشی از فشار غیر طبیعی بر عضلات، رباط‌ها و اعصاب ستون فقرات است که می‌تواند باعث خستگی شدید، محدود شدن فعالیت‌های روزمره و وابستگی به داروهای ضد درد شود. این درد ممکن است به اندام‌های دیگر مانند شانه‌ها یا پاها نیز انتشار پیدا کند و در مواردی موجب بروز سردردهای مزمن یا بی‌حسی در اندام‌ها شود.

کاهش ظرفیت تنفسی

انحنای شدید به‌ویژه در ناحیه قفسه سینه، فضای ریه‌ها را محدود کرده و موجب تنگی نفس، تنفس سطحی و در برخی موارد عفونت‌های مکرر ریوی می‌شود. کاهش تحرک قفسه سینه همچنین می‌تواند سطح انرژی و توان بدنی فرد را کاهش دهد.

اختلال در تعادل و افزایش خطر سقوط

تغییر در مرکز ثقل بدن، ضعف عضلات تثبیت‌کننده و ناهماهنگی اندام‌ها، توانایی حفظ تعادل را کاهش می‌دهد و احتمال زمین‌خوردن‌های آسیب‌زا را بالا می‌برد. این زمین‌خوردن‌ها به‌ویژه در سالمندان با خطر شکستگی‌های جدی مانند شکستگی لگن همراه است.

کاهش کیفیت زندگی

انحراف، با ایجاد ناهماهنگی در قامت، محدود شدن فعالیت‌های اجتماعی، وابستگی بیشتر به دیگران و کاهش توانایی انجام کارهای شخصی، تأثیرات روانی عمیقی همچون کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، انزوا و افسردگی بر جا می‌گذارد.

در افراد مسن، انحراف بیشتر ناشی از تغییرات دژنراتیو یا تحلیل‌برنده ساختارهای ستون فقرات است. این تغییرات معمولاً در نتیجه فرسایش طبیعی بافت‌ها، کاهش انعطاف‌پذیری عضلات و رباط‌ها و کاهش تراکم استخوانی بروز می‌کند. همچنین ترکیبی از عوامل محیطی، سبک زندگی نادرست، و بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند نقش مهمی در بروز این عارضه ایفا کند.
از جمله مهم‌ترین علل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آرتروز و فرسایش دیسک‌ها: کاهش انعطاف‌پذیری دیسک‌های بین مهره‌ای باعث ایجاد انحنا می‌شود و می‌تواند با درد و خشکی حرکتی همراه باشد.
پوکی استخوان: شکستگی‌های فشاری در مهره‌ها منجر به انحراف ساختاری می‌شوند. این شکستگی‌ها معمولاً بدون درد و ناگهانی هستند اما به مرور باعث قوز یا کجی می‌شوند.
بیماری‌های عصبی عضلانی: مانند پارکینسون یا دیستروفی عضلانی که کنترل عضلات اطراف ستون فقرات را مختل می‌کند و پایداری ساختار را به خطر می‌اندازد.
عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی اسکولیوز: برخی از افراد به‌طور ارثی مستعد تغییرات ساختاری هستند.
عدم تحرک طولانی‌مدت و وضعیت نامناسب بدن: نشستن‌های طولانی، حمل بار نامناسب و وضعیت بدنی ناصحیح نیز به مرور زمان موجب تغییر می‌شود.
صدمات گذشته: آسیب‌های ورزشی یا تصادفات که به‌درستی درمان نشده‌اند نیز در سالمندی اثرات دیررسی همچون انحراف را نمایان می‌کنند.

مدیریت بیماران سالمند مبتلا به این بیماری نیازمند رویکردی انسانی و هماهنگ با شرایط ویژه سنی و جسمانی آن‌هاست. این بیماران معمولاً با بیماری‌های مزمن، ضعف عضلانی، کاهش توانایی حرکتی و محدودیت‌های روانی اجتماعی مواجه هستند. از این رو، درمان موفق تنها در گرو مداخلات پزشکی نیست، بلکه شامل مراقبت‌های ویژه و مستمر در تمام مراحل درمان و پس از آن نیز می‌شود.
ارزیابی دقیق پیش از درمان: پیش از هرگونه مداخله درمانی، بررسی کامل وضعیت عمومی بیمار از جمله عملکرد قلب، ریه‌ها، کلیه‌ها، وضعیت تغذیه، وضعیت روحی روانی و توانایی حرکتی الزامی است. این ارزیابی به تصمیم‌گیری بهتر در خصوص روش درمان کمک می‌کند و از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌نماید.
درمان فردمحور و متناسب با نیازها: توجه به شرایط منحصر به‌فرد هر بیمار سالمند، شامل سطح فعالیت روزانه، وضعیت خانوادگی، حمایت اجتماعی و نگرش فرد به درمان از اهمیت بالایی برخوردار است. در برخی موارد، اهداف درمانی ممکن است صرفاً کاهش درد و افزایش استقلال فردی باشد.
مراقبت پس از درمان و توانبخشی: نقش توانبخشی در بازگشت به عملکرد نسبی بیمار بسیار کلیدی است. فیزیوتراپی تدریجی، تمرینات سبک خانگی، آموزش صحیح وضعیت بدن و پیگیری مستمر با پزشک و فیزیوتراپیست باید ادامه‌دار باشد.
پیشگیری از آسیب‌های ثانویه: اقدامات پیشگیرانه مانند حذف موانع خطرناک در منزل، نصب دستگیره در سرویس‌های بهداشتی و استفاده از کفش مناسب می‌تواند خطر زمین‌خوردگی و عوارض ثانویه را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
حمایت روحی و روانی: توجه به سلامت روان سالمند، ایجاد انگیزه، حضور خانواده و گفتگو با مشاور یا روانشناس در صورت نیاز، می‌تواند احساس امید، انگیزه به درمان و مشارکت فعال در روند درمان را افزایش دهد.

انحراف ستون فقرات در سالمندان اگرچه ممکن است به‌عنوان بخشی از روند پیری در نظر گرفته شود، اما با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌توان از بسیاری از عوارض آن جلوگیری کرد. انتخاب روش درمان باید با توجه به شرایط فردی بیمار و مشاوره با پزشک متخصص انجام گیرد تا ضمن بهبود کیفیت زندگی، خطرات احتمالی نیز به حداقل برسد.
دکتر عادل کیومرثی، فوق‌تخصص و جراح برجسته ستون فقرات در گیلان، با تکیه بر دانش روز دنیا و سال‌ها تجربه بالینی، درمان تخصصی انواع بیماری‌ها و آسیب‌های ستون فقرات را با دقت و تعهد انجام می‌دهد. ایشان با بهره‌گیری از روش‌های پیشرفته جراحی و غیرجراحی، به بیماران کمک می‌کند تا بدون درد، با حرکت بهتر و کیفیت زندگی بالاتر به روال عادی بازگردند. اگر به‌دنبال درمانی مطمئن و علمی برای مشکلات خود هستید، دریافت مشاوره از دکتر کیومرثی می‌تواند اولین قدم مؤثر در مسیر بهبودی شما باشد. برای رزرو نوبت، از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام نمایید و یا با شماره 09023224747 تماس بگیرید.