خطرات انحراف ستون فقرات بر بدن و راه‌های درمان آن

انحراف ستون فقرات به معنای برهم خوردن انحنای طبیعی ساختار مهم بدن است که می‌تواند به سه شکل اصلی ظاهر شود: گودی کمر (لوردوز)، قوز پشت (کیفوز) و انحراف جانبی (اسکولیوز)
هر یک از این انواع، ویژگی‌ها، نشانه‌ها و دلایل خاص خود را دارند که شناخت آن‌ها به پزشکان و بیماران کمک می‌کند تا فرآیند تشخیص دقیق‌تر و درمان مؤثرتری را دنبال کنند.

اسکولیوز

انحنای جانبی ستون فقرات است که ممکن است به شکل حرف C یا S دیده شود.
این نوع انحراف معمولاً در دوران نوجوانی و در زمان رشد سریع استخوان‌ها بروز می‌کند.
علائم آن شامل نامتقارن بودن شانه‌ها، بیرون‌زدگی یک سمت قفسه سینه یا چرخش لگن است.
شیوع آن حدود ۲ تا ۳ درصد در جمعیت عمومی است و در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود.

کیفوز

به افزایش انحنای طبیعی ناحیه پشت گفته می‌شود که باعث می‌شود پشت فرد به شکل قوز دیده شود.
دلایل آن شامل ناهنجاری‌های مادرزادی، بیماری شوئرمان، پوکی استخوان در سالمندان یا وضعیت بد نشستن و ایستادن در طولانی‌مدت است.
در موارد شدید، ممکن است موجب درد، کاهش ظرفیت ریوی و خستگی شود.

لوردوز

به گودی بیش از حد در ناحیه کمری ستون فقرات گفته می‌شود.
این حالت می‌تواند ناشی از چاقی، بارداری، ضعف عضلات شکم یا بیماری‌هایی مثل دیستروفی عضلانی باشد.
فرد مبتلا ممکن است در هنگام ایستادن یا راه رفتن دچار درد یا فشار در کمر شود.

هر یک از این انحراف‌ها بسته به شدت و علت زمینه‌ای خود می‌تواند بدون علامت یا همراه با مشکلات عملکردی جدی باشد و نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارد.

علائم انحراف ستون فقرات می‌توانند بسته به نوع انحراف (اسکولیوز، کیفوز یا لوردوز)، شدت آن، و سن بیمار متفاوت باشند. در برخی موارد، علائم بسیار خفیف بوده و تنها از طریق معاینه بالینی یا تصویربرداری مشخص می‌شوند، اما در موارد پیشرفته‌تر، فرد ممکن است با نشانه‌های واضح‌تری روبه‌رو شود:
نامتقارن بودن شانه‌ها، لگن یا استخوان‌های کتف
برآمدگی دنده‌ها در یک طرف بدن، به‌ویژه هنگام خم شدن به جلو
کمر درد یا احساس خستگی مفرط، به‌ویژه بعد از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
احساس فشار، سوزش، گزگز یا بی‌حسی در پاها به دلیل فشار بر اعصاب
ناتوانی در ایستادن یا راه رفتن به‌صورت صاف و متوازن
کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات و محدودیت حرکتی
مشکلات تنفسی در موارد شدید، به‌ویژه در اسکولیوزهای پیشرفته که قفسه سینه را تحت فشار قرار می‌دهند

تشخیص دقیق علائم می‌تواند کمک کند تا درمان به‌موقع و مؤثری صورت گیرد و از پیشرفت انحراف جلوگیری شود. برای دریافت مشاوره دقیق و تخصصی در خصوص درمان انحراف ستون فقرات، می‌توانید به دکتر عادل کیومرثی، بهترین فوق تخصص ستون فقرات در لاهیجان، مراجعه کنید.

تشخیص انحراف ستون فقرات، گامی بسیار حیاتی در مسیر درمان موفق است. پزشکان با استفاده از روش‌های بالینی و تصویربرداری پیشرفته می‌توانند نوع، شدت و علت احتمالی انحراف را شناسایی کنند. این فرآیند نه‌تنها به انتخاب روش درمانی مناسب کمک می‌کند، بلکه مانع پیشرفت بیماری نیز می‌شود.
معاینه بالینی توسط پزشک: شامل بررسی وضعیت بدنی، تراز شانه‌ها و لگن و تست خم شدن به جلو برای مشاهده برآمدگی غیرطبیعی در پشت بیمار
تصویربرداری با اشعه ایکس (X-Ray): جهت مشاهده دقیق انحناهای ستون فقرات و محاسبه زاویه Cobb که شدت انحراف را مشخص می‌کند.
MRI: در مواردی که علائم عصبی (مثل بی‌حسی، گزگز، ضعف عضلانی) وجود دارد یا شک به وجود تومور، عفونت یا آسیب نخاعی مطرح است، MRI برای بررسی بافت‌های نرم و عصب‌ها تجویز می‌شود.
سی تی اسکن (در برخی موارد): برای ارزیابی جزئیات استخوانی یا برنامه‌ریزی برای جراحی، به‌ویژه در موارد پیچیده یا مادرزادی
اسکن سه‌بعدی: برخی مراکز تخصصی از سیستم‌های اسکن نوری یا تصویربرداری سه‌بعدی برای ثبت دقیق تغییرات انحنای بدن بدون اشعه استفاده می‌کنند.

ترکیب این روش‌ها به پزشکان اجازه می‌دهد نه‌تنها وجود انحراف، بلکه احتمال پیشرفت آن و تأثیر آن بر ساختارهای اطراف را نیز ارزیابی کنند.

درمان انحراف ستون فقرات به شدت و نوع انحراف، سن بیمار و وضعیت سلامت عمومی فرد بستگی دارد. به‌طور کلی، درمان‌ها در دو دسته غیرجراحی و جراحی طبقه‌بندی می‌شوند.

درمان‌های غیرجراحی

فیزیوتراپی: تمرینات تخصصی اصلاحی مانند متد شروث که با تمرکز بر تقویت عضلات ستون فقرات و بهبود تراز بدن، به کاهش پیشرفت انحراف و بهبود عملکرد حرکتی کمک می‌کند.
بریس: استفاده از بریس‌های مخصوص در نوجوانان در حال رشد که هدف آن تثبیت ستون فقرات و جلوگیری از تشدید انحراف است. انتخاب نوع بریس و مدت زمان استفاده با توجه به شدت انحراف، سن بیمار و شرایط رشد تعیین می‌شود.
دارودرمانی: مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب مرتبط با انحراف ستون فقرات تجویز می شود. در صورت لزوم، پزشک ممکن است داروهای شل‌کننده عضلات یا مسکن‌های موضعی نیز تجویز کند تا تسکین بیشتری ایجاد شود.
ورزش و حرکات اصلاحی: انجام برنامه‌های ورزشی هدفمند برای تقویت عضلات پشت و شکم و اصلاح وضعیت بدنی می تواند به بهبود تعادل عضلانی کمک کرده و فشار وارد بر مهره‌ها را کاهش می‌دهد، همچنین انعطاف‌پذیری ستون فقرات را افزایش می‌دهد.
لیزر درمانی و تحریک الکتریکی: در برخی مراکز تخصصی از روش‌هایی مانند لیزر کم‌توان یا تحریک الکتریکی عصب و عضله (TENS) برای کاهش دردهای عضلانی و بهبود گردش خون استفاده می‌شود.

درمان‌های جراحی

فیوژن ستون فقرات: این روش شامل اتصال دائمی دو یا چند مهره با استفاده از پیچ‌ها، میله‌ها و پیوند استخوان است تا حرکت در ناحیه انحراف محدود شده و از پیشرفت آن جلوگیری شود. معمولاً برای موارد شدید انحراف که درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نبوده‌اند، به کار می‌رود.
جراحی رشدپذیر: این تکنیک برای کودکان در حال رشد است که اجازه می‌دهد ستون فقرات به طور طبیعی رشد کند، در حالی که انحراف به صورت تدریجی اصلاح می‌شود. این روش با استفاده از میله‌های قابل تنظیم انجام می‌شود که به مرور تنظیم می‌شوند تا رشد طبیعی محدود نشود.

عدم درمان انحراف ستون فقرات، به‌ویژه در مراحل متوسط تا شدید، می‌تواند منجر به مجموعه‌ای از عوارض جسمی، روانی و عملکردی شود که زندگی روزمره فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عوارض ممکن است در طول زمان پیشرفت کرده و نیاز به مداخلات گسترده‌تر و پرهزینه‌تری داشته باشند. برخی از مهم‌ترین پیامدهای عدم درمان عبارت‌اند از:
درد مزمن و ناتوان‌کننده: به‌ویژه در نواحی کمر، گردن و بین‌کتف‌ها که می‌تواند فعالیت‌های روزانه، کار و کیفیت خواب را مختل کند.
اختلالات تنفسی: در انحرافات شدید به‌خصوص اسکولیوز پیشرفته، انحنای غیرطبیعی قفسه سینه ممکن است باعث کاهش ظرفیت ریه‌ها و دشواری در تنفس شود.
فشار بر اعصاب و نخاع: می‌تواند منجر به بی‌حسی، گزگز، دردهای تیرکشنده یا ضعف عضلانی در اندام‌ها شود.
افزایش خطر مشکلات دیسک و مفاصل: مانند فتق دیسک بین‌مهره‌ای، آرتروز زودرس مهره‌ها و محدودیت حرکتی مفاصل پشتی
تغییرات ظاهری محسوس: مانند برآمدگی یک‌طرفه پشت، نامتقارن بودن شانه‌ها یا کجی لگن که ممکن است باعث کاهش اعتماد به‌نفس، اضطراب اجتماعی و اختلالات روان‌شناختی شود.
اختلال در خواب و عملکرد روزانه: به دلیل دردهای مزمن، بی‌قراری جسمی و مشکلات تنفسی
پیشرفت سریع‌تر بیماری در دوران رشد: در نوجوانان، عدم مداخله می‌تواند باعث پیشرفت ناگهانی انحراف در مدت زمان کوتاه شود که درمان آن را پیچیده‌تر می‌سازد.

به‌طور کلی، هرچه انحراف ستون فقرات زودتر شناسایی و مدیریت شود، شانس کنترل عوارض و حفظ کیفیت زندگی فرد بیشتر خواهد بود.

انحراف ستون فقرات اگرچه در بسیاری از موارد قابل کنترل و درمان است، اما تشخیص زودهنگام و پیگیری دقیق نقش حیاتی در جلوگیری از بروز مشکلات جدی و پیشرفت بیماری دارد. با استفاده از روش‌های درمانی مناسب و اصلاح سبک زندگی، می‌توان درد، محدودیت‌های حرکتی و عوارض تنفسی را به طور چشمگیری کاهش داد و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشید. همچنین، توجه به پیشگیری از طریق آموزش صحیح وضعیت‌های بدنی و انجام ورزش‌های تخصصی، کلید حفظ سلامت ستون فقرات در طولانی‌مدت است.
دکتر عادل کیومرثی، فوق تخصص ستون فقرات در گیلان، با تجربه گسترده و استفاده از جدیدترین روش‌های جراحی، درمان‌های مؤثری برای اصلاح انحراف ستون فقرات ارائه می‌دهد. در این مرکز، درمان‌ها به‌صورت اختصاصی و متناسب با وضعیت هر بیمار برنامه‌ریزی می‌شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل گردد. برای مشاوره یا تعیین وقت، کافی است با شماره 09023224747 تماس بگیرید یا روی دکمه دریافت نوبت کلیک کنید.

منابع
my.clevelandclinic
webmd